Dous traballos do CiQUS presentan novas estruturas para o seu uso como compoñentes destas prometedoras ferramentas a escala nanométrica.
Quedan poucas dúbidas acerca de como a nanotecnoloxía ten revolucionado o coñecemento da materia, expandindo o seu ámbito de estudo ata límites apenas imaxinables hai só unhas décadas. Baseándose no principio fundamental de poder manipular átomos e moléculas a vontade, os químicos son hoxe capaces de deseñar novos e innovadores materiais do tamaño dunha millonésima de milímetro, construíndo a súa estrutura a partir de minúsculos fragmentos de tan só un nanómetro.
Grazas á Química e ao espectacular avance da tecnoloxía, os científicos non só poden preparar materiais de xeito eficiente a unha escala tan reducida, senón tamén estudar as súas propiedades e desenvolver as súas posibles aplicacións; non en balde, o último Premio Nobel de Química foi parar aos grandes impulsores dos que quizais sexan os dispositivos máis sofisticados e prometedores dos últimos anos: as 'máquinas moleculares'.
Investigadores de todo o mundo traballan para facer realidade nun tempo razoable este tipo de moléculas programables, capaces de cumprir coas diferentes misións encomendadas polos seus creadores no laboratorio. Distintas aproximacións desenvolvidas no CiQUS demostraron xa a idoneidade de utilizar pequenos compostos cíclicos na preparación de materiais moleculares deste tipo, describindo en detalle o desenvolvemento de novos compoñentes para máquinas moleculares. Agora, as prestixiosas revistas JACS (Journal of the American Chemical Society) e Nanoscale fanse eco das recentes contribucións desenvolvidas no centro polos científicos Lionel Ozores e Alberto Fuertes, artífices de dous novos elementos deseñados para estas diminutas máquinas.
No primeiro dos casos, os investigadores crearon unha cápsula a modo de colector: un 'recipiente' baleiro que pode albergar moléculas con propiedades complementarias ás da cavidade, que posúe a facultade de 'atrapalas' ou 'liberalas'. Segundo explica Lionel Ozores, «falamos dun proceso reversible e controlable a partir das condicións ambientais, que podería ter aplicacións no desenvolvemento de novos sistemas de transporte de fármacos, así como en novas estratexias destinadas á limpeza molecular, encapsulando moléculas nocivas para reducir a súa toxicidade».
A segunda aproximación presenta unha nova estrutura de gran utilidade, xa que se trata do primeiro tubo molecular que contén unha zona máis estreita, a través da cal os fluídos se desprazan a maior velocidade. Na escala macroscópica, este tipo de dispositivos –coñecidos como tubos de Venturi– empréganse para medir a velocidade dun fluído, e as súas aplicacións son numerosas en múltiples ámbitos: tubos de aspiración utilizados en clínicas dentais, bombas de auga usadas en acuarios, carburadores...
Non obstante, a maior utilidade destes tubos de Venturi reside no seu papel como modelos de estudo das proteínas implicadas no transporte de ions, pola súa similitude estrutural: «estas proteínas xogan un papel fundamental no noso sistema sensorial, e o seu mal funcionamento dá lugar a múltiples trastornos ou enfermidades», afirma o primeiro autor do traballo, Alberto Fuertes, quen se amosa optimista perante as novas 'pezas' obtidas: «agardamos que estes compoñentes supoñan un novo paso cara ao desenvolvemento de máquinas moleculares que permitan mellorar o noso modo de vida», asegura. Ambos traballos foron dirixidos polos profesores da USC Juan Granja e Manuel Amorín, investigadores do CiQUS.
Referencias bibliográficas
JACS
“Self-Assembling Molecular Capsules Based on α,γ-Cyclic Peptides”
http://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/jacs.6b10456
Nanoscale
“Self-assembling Venturi-like peptide nanotubes”
http://pubs.rsc.org/en/content/articlelanding/2017/nr/c6nr08174f#!divAbstract